Jak zmienić przekonania i czym one właściwie są?
Przekonania mają niebywały wpływ na nasze życie. W zależności od tego, jakie one są – wpływ ten może być budujący albo rujnujący. „Przyzwyczajenie jest drugą naturą człowieka” – podobnie jest z przekonaniami. To, co myślimy i w co wierzymy, kształtuje nas, nasz dzień, a w ostatecznym wymiarze całe nasze życie. A skoro tak, to chyba nie trzeba nikogo przekonywać, że jest to temat, któremu warto poświęcić kilka chwil refleksji. Czytaj dalej, aby dowiedzieć się, jak zmienić przekonania, czym one właściwie są i jak działają. Zapraszam!
Co to są przekonania?
Mówimy, że przekonana osoba to taka, która jest przeświadczona o prawdziwości czegoś. Analogicznie – przekonania to zbiór schematów i sposobów myślenia, które każdy z nas kształtuje w ciągu życia i według których postrzega siebie, innych i świat. Są one indywidualne i zależą w dużej mierze od doświadczeń życiowych i otoczenia, w którym dana osoba przebywa(ła).
Pierwsze i z zasady najsilniejsze przekonania wykształcane są w najmłodszych latach. To właśnie we wczesnym dzieciństwie nabywamy i kodujemy wzorce i postawy, które będą się automatycznie przejawiać na przestrzeni kolejnych lat. Nie znaczy to oczywiście, że wydarzenia pierwszych lat życia determinują nasz los na zawsze. Byłoby to szczególnie bolesne w przypadku osób, które nie miały łatwego startu.
Nowe przekonania mogą się równie dobrze pojawić i rozwinąć na dalszym etapie – nawet w dorosłości. Także wtedy kluczową rolę odgrywa otoczenie, a ściślej rzecz biorąc to, co ono z nami robi (jeśli mu na to pozwolimy). Plus jest taki, że dorosły nie jest już całkowicie skazany na cudzy wpływ. Nie jest jak bezbronne dziecko, które, chcąc nie chcąc, „wchłania” zachowania, które się mu serwuje. Ma autonomię i wolność decydowania o sobie. Może wykorzystać swoje doświadczenia i różne narzędzia, które podsuwa mu świat oraz ludzie – tak, aby skonstruować życie, jakiego dla siebie pragnie.
Jak odkryć swoje przekonania?
Przekonania, czyli pewne utarte ścieżki, które nasz umysł wykorzystuje, aby łatwiej poradzić sobie z rzeczywistością, nie zawsze są łatwe do zidentyfikowania. Ludzki mózg siłą rzeczy jest oszczędny. Ma to swoje plusy i minusy, ale okazuje się nieodzowne. Szczególnie w tych czasach, gdy jesteśmy nieustannie atakowani bodźcami z zewnątrz i niemożliwe jest głębokie procesowanie każdej informacji, która do nas dociera.
Uogólnienia, do których często sprowadzają się ugruntowane przekonania, pozwalają zaoszczędzić cenną energię. Dlatego wszędzie tam, gdzie to możliwe, umysł pójdzie na skróty i będzie analizował wydarzenia według dobrze sobie znanych filtrów. Dokładniej rzecz ujmując – według dobrze utrwalonych ścieżek neuronalnych.
Podstawowym zadaniem jest tutaj uświadomienie sobie, czy nasze przekonania są wspierające czy ograniczające. Te pierwsze są jak najmilej widziane i warto je pielęgnować. Natomiast niewspierające przekonania powinniśmy, dla własnego dobra, jak najszybciej wykorzenić.
Jak odkryć swoje przekonania?
Zasadniczo mamy dwie drogi:
- przyjrzeć się sobie i dogłębnie przeanalizować własne postępowanie i myślenie – zwłaszcza w kwestii zachowań powtarzających się;
- skorzystać z czyjegoś spojrzenia z zewnątrz – kogoś, kto zna nas na tyle, aby wyłapać nasze schematy.
W pierwszym przypadku bardzo ważne jest, aby stanąć przed sobą w całkowitej szczerości. Przyjrzeć się sobie z miłością i pamiętać, że cały proces takiej autorefleksji ma nas ostatecznie doprowadzić do zmiany na lepsze.
W drugim zaś, aby – w razie takiej potrzeby – zwrócić się do osoby, która naprawdę wie, jacy z natury jesteśmy. Może to być ktoś bliski, przyjaciel lub zaufany terapeuta/coach. Nowo poznana osoba może mieć zaburzony i wybrakowany obraz nas, a przez to nie będzie w stanie dać nam wartościowej informacji zwrotnej na nasz temat.
Nasze przekonania bywają tak głęboko w nas zakorzenione, że czasem nawet nie jesteśmy ich świadomi. Warto więc rozważyć zasięgnięcie opinii z zewnątrz. Nawet ci, którzy z natury są introspektywni – tzn. często rozmyślają nad sobą i sytuacjami, które się im przydarzają – mogą przeoczyć istotne aspekty dotyczące ich przekonań.
Jak zmienić przekonania?
Jak już wiesz, ludzki mózg kocha uogólnienia. Taka generalizacja pozwala mu szybko poradzić sobie z natłokiem informacji. Przyjrzyjmy się temu procesowi na podstawie przykładu:
Powiedzmy, że Twoje starania, czy to w szkole, czy w pracy, były zwykle niedoceniane. Niezależnie od włożonego przez Ciebie w dane zadanie wysiłku, nie mogłeś(-łaś) liczyć na pochwałę. Wręcz odwrotnie – często uderzał w Ciebie komunikat, że mogłeś(-łaś) się bardziej postarać. Na przykład na etacie szef chętnie zlecał Ci wiele dodatkowych i stresujących zadań bez żadnej rekompensaty. Zaś koledzy i koleżanki z pracy uważali, że „dajesz się robić”.
Nic dziwnego, jeśli takie doświadczenia doprowadziły Cię do wytworzenia przekonań z serii: „Moje wysiłki są nieważne”, „Po co mam się starać? I tak nic nie osiągnę”, „Moja praca nie ma znaczenia”, „Jestem nieudolny(-na)”, a nawet „Jestem gorszy(-sza) niż inni”.
Problem się pojawia, gdy zaczynasz „filtrować” rzeczywistość właśnie przez pryzmat takich przekonań. Startując z tego typu podejściem, nawet najmniejsze zwrócenie Ci uwagi (i to w dobrej wierze!), będziesz odbierać jako atak i potwierdzenie własnej „niekompetencji”. Jeżeli pięć osób pochwali Twój nowy projekt, a jedna go skrytykuje – bez cienia wątpliwości skupisz się całkowicie na tej jednej negatywnej ocenie.
Po prostu jeśli masz jakieś przekonanie, to z łatwością będziesz wynajdywać coraz to nowsze dowody na ich potwierdzenie. Nawet jeśli obiektywnie będą one sporym skrzywieniem faktów.
Negatywne doświadczenia mogą nam podciąć skrzydła. Jednak wielkim darem jest to, że niszczące nas wzorce można zmienić. Na szczęście nasz mózg jest neuroplastyczny, co oznacza, że na każdym etapie życia możemy wytworzyć zupełnie nowe ścieżki neuronowe. Wystarczy odrobina wysiłku, samozaparcia i dyscypliny.
Jak zmienić przekonania? Możesz zastosować następującą ścieżkę:
- Uświadom sobie swoje niszczące przekonania
Trudno będzie Ci pozbyć się niszczących nawyków, dopóki ich w sobie nie zlokalizujesz i przyznasz, że stanowią one realny problem. Uznanie przed sobą, że masz kłopot, będzie pierwszym krokiem do uleczenia.
Pamiętaj: PRAWDA CIĘ WYZWOLI.
- Przeanalizuj swoje przekonania
Walkę mądrze jest rozpocząć od poznania wroga. Ty również poznaj naturę ograniczających Cię przekonań. Zastanów się, w jakich okolicznościach one się pojawiają. Przypomnij sobie, jak się wtedy czujesz oraz jakie myśli przychodzą w takich momentach do Twojej głowy.
Jeżeli akurat przeżywasz sytuację, gdy dane przekonanie się ujawnia, możesz nawet zanotować swoje obserwacje.
- Zamień niewspierające przekonania na przekonania wspierające
Życie rzadko kiedy jest czarno-białe. Jednak kiedy zmienisz „filtr” (perspektywę, podejście), zobaczysz, że radość i satysfakcja są wprost na wyciągnięcie ręki. Zamiast skupiać się na brakach, zaczniesz cieszyć się dobrymi rzeczami, które Cię spotykają. Nawet pośród trudów! Będzie Cię to kosztowało trochę wysiłku. Twoje dotychczasowe przekonania tworzyły się i utrwalały przez lata, więc trudno, żeby zniknęły przy pierwszej próbie walki z nimi.
Przekonania na temat pieniędzy
Sprawdźmy to na jeszcze innym przykładzie. Finanse są ważną sferą w życiu człowieka. Jak na każdej innej płaszczyźnie, także tutaj nasze przekonania mogą mieć znaczny wpływ na naszą sytuację – w tym przypadku materialną.
Przypuśćmy, że żyjesz z przekonaniami: „Pieniądze szczęścia nie dają” i „Aby dobrze zarabiać, trzeba być wybitną jednostką”. Czy jeśli akurat nie uważasz się za „wybitną jednostkę”, to takie przekonanie będzie działać na Ciebie motywująco? I czy faktycznie wierzysz, że „pieniądze szczęścia nie dają”? Nie możesz dzięki nim spełniać swoich marzeń, obdarowywać bliskich upominkami, wyjeżdżać na upragniony urlop, zapewnić sobie opiekę lekarską w razie potrzeby czy po prostu zadbać o swój spokojny byt?
Jak można rozbroić powyższe przekonanie, dotyczące „wybitnej jednostki”?
- prześledź losy osób, które cenisz – dowiedz się więcej o ich historii; zdziwisz się, jak wielu z nich startowało z bardzo niskiej pozycji;
- uświadom sobie, że sukces to 1% talentu i 99% ciężkiej pracy – nawet geniusz nie osiągnie niczego, jeśli będzie się opierał tylko na swoich naturalnych uzdolnieniach;
- zastanów się, czy Twoje przekonanie nie jest tylko wymówką przed wyjściem ze strefy komfortu i podjęciem walki o lepsze życie.
Przykład transformacji tego przekonania: „Aby dobrze zarabiać, trzeba być pracowitym i wytrwale dążyć do stawianych sobie celów”. Jak uważasz – czy taka myśl nie jest zdrowsza i bardziej wspierająca od poprzedniej, a sam dobrobyt nie staje się dostępny dla… każdego?
Wiesz już, jak zmienić przekonania – do dzieła!
Nie powiedzieliśmy sobie o jeszcze jednej bardzo ważnej rzeczy. Mianowicie o tym, jak zmienić przekonania. Nawet najbardziej misterne techniki i badania na temat zmiany przekonań nie pomogą nam, jeśli sami nie będziemy chcieli zmienić naszego podejścia. A kiedy już znajdziemy w sobie wenę i siłę do działania, równie potrzebna będzie wiara w poprawę.
Chęci i wiara w powodzenie to podstawa w pracy z przekonaniami. Oprócz nich potrzeba trochę obserwacji, zwolnienia, paru chwil skupienia i czasem otwarcia się na pomoc kogoś z zewnątrz.
Pamiętaj, że generalizacja bywa cichym zabójcą radości i wewnętrznego pokoju. Zawalcz o swoje szczęście i zapanuj nad swoimi niewspierającymi przekonaniami, zanim zorientujesz się, ile przez nie Cię ominęło i co straciłeś(-łaś). Śmiało!
Dodaj komentarz