Co to jest kreatywność i jak ją rozwijać?

Pewne chińskie przysłowie mówi: Osoba, która twierdzi, że coś nie może być zrobione, nie powinna przeszkadzać tej, która właśnie to robi. Powiedzenie to, a zwłaszcza jego zakończenie, można uznać za świetne wyjaśnienie tego, co oznacza termin „kreatywny”. Niektórzy uważają, że kreatywność to sama zdolność nietypowego, rewolucyjnego myślenia. Jednak, jak słusznie zauważył Sir Ken Robinson, brytyjski ekspert z obszaru rozwijania kreatywności, myślenie (nawet to przełomowe) samo w sobie jeszcze nic nie zmienia. Twierdził on, że kreatywność jest wyjściem poza wyobraźnię, bo wymaga, żeby daną rzecz faktycznie wykonywać, a nie tylko myśleć o niej. I niech ta myśl stanie się punktem odniesienia w rozważaniach o tym, co to jest kreatywność i jak ją rozwijać.

Co to jest kreatywność? – definicja

Zanim przejdziemy do rozwijania i ćwiczenia kreatywności, warto zacząć od początku – od definicji kreatywności. Kreatywność, z racji swej złożonej natury, ma wiele definicji. Sama nazwa pochodzi od łacińskiego „creatus”, co oznacza „twórczy”. Zatem najprostszą odpowiedzią na pytanie: „Co to jest kreatywność?” jest to, że kreatywność to zdolność tworzenia czegoś nowego i/lub oryginalnego.

Kreatywność odnosi się najpierw do samego procesu wymyślania nowych rozwiązań i idei. Lecz, jak już zaznaczyłam na początku, równie ważne jest ich urzeczywistnienie. Zdarzają się sytuacje, gdy oba te etapy dzieją się niejako równolegle. W takim przypadku twórca konstruuje nową rzecz „na żywo” – czy to fizycznie (np. malując, pisząc, budując), czy to werbalnie (np. ogłaszając swoją ideę). W każdym razie trudno mówić o kreatywności, odnosząc się do czegoś, co istnieje tylko w umyśle „kreatora”. 

Myślenie kreatywne, czyli innymi słowy myślenie nieszablonowe, jest dzisiaj szczególnie w cenie. Nasz pędzący świat potrzebuje innowacyjnych rozwiązań, a te rodzą się właśnie w kreatywnych głowach. Coraz częściej słyszy się też opinie jakoby wkrótce wiele „mechanicznych” prac, niewymagających myślenia abstrakcyjnego ze strony osób, które je wykonują, miało być realizowanych przez roboty. Dlatego zdecydowanie warto pielęgnować w sobie ten dar, a także dbać o jego rozwój – na przykład u dzieci. 

Jak pobudzić kreatywność? 

Zanim zaczniesz rozwijać swoją kreatywność, dobrze jest zacząć w ogóle od pobudzenia jej. Dobra wiadomość jest taka, że na szczęście kreatywność jest wpisana w naszą ludzką kondycję. Wszyscy rodzimy się z potencjałem i zdolnościami do tworzenia. To od nas jednak zależy, co z nimi zrobimy. Czy je wykorzystamy i będziemy czerpać korzyści z ich wspaniałych owoców, czy też zaniedbamy i pozwolimy się im w nas „skurczyć”. 

Która półkula mózgu odpowiada za kreatywność?

Czy wiesz, która półkula mózgu odpowiada za kreatywność? Już jakiś czas temu pojawiła się teoria, że konkretne półkule mózgu są odpowiedzialne za różne obszary i cechy. Podkreślano również, że u każdego człowieka jedna z półkul jest dominująca. Na tej podstawie stwierdzano czy ma on (w dużym uproszczeniu) zdolności bardziej analityczne czy artystyczne. Dzisiaj przeświadczenie to funkcjonuje już raczej z etykietą „mitu”. Badania nad mózgiem są nieustannie w toku, a ten najważniejszy organ wciąż nie przestaje nas zaskakiwać. 

Obecne podejście bliższe jest tezie mówiącej, iż kreatywność jest efektem współpracy obu półkul mózgowych. To samo zresztą dotyczy także innych działań. W przypadku kreatywności – jest ona sama w sobie procesem tak złożonym, że siłą rzeczy jej kolejne etapy angażują rozmaite obszary mózgu. Poza tym, panuje zgodność co do tego, że im lepsza sieć powiązań w naszych mózgach, tym lepiej funkcjonujemy i radzimy sobie z jakimkolwiek typem zadań.

Przyjmując zaś taki punkt widzenia – pobudzenie kreatywności tak naprawdę może się odbywać w wieloraki sposób. Jeżeli na jej przebieg i funkcjonowanie ma wpływ tak wiele aspektów, oznacza to, że każda nabyta lub pogłębiona umiejętność może skutkować większą zdolnością kreacji. Musimy mieć na uwadze, że kreatywność nie zawsze oznacza stwarzanie czegoś „od zera”. Czasem będzie to po prostu zupełnie nowe połączenie elementów już znanych.

Jak rozwijać kreatywność?

Kreatywność może się objawiać na wielu obszarach – w pracy, szkole, podejmowanych projektach, a nawet w zwykłym życiu codziennym. Istnieje bowiem wiele aspektów kreatywności. Możemy wśród nich wymienić chociażby: 

• ekspansywność, 
• ekspresję,
• oryginalność,
• przebojowość,
• śmiałość,
• odkrywczość,
• fantazję,
• pomysłowość,
• skuteczność,
• zaradność,
• inteligencję,
• bystrość,
• innowacyjność,
• geniusz.

Rozwijanie kreatywności w różnych jej obszarach

Wszystkie aspekty kreatywności, każdy na swój sposób, łączą się z twórczą postawą. A jeśli zastanowimy się nad ich znaczeniem, możemy wyciągnąć z nich cenne wskazówki, co do metod stymulowania kreatywności. Łatwiej będzie się im przyjrzeć w podziale na grupy:

EKSPANSYWNOŚĆ, ODKRYWCZOŚĆ

Aby dać upust kreatywności, koniecznie potrzebujemy mieć albo – uwaga – stworzyć sobie do tego przestrzeń. I mówiąc przestrzeń, mam tu na myśli zarówno przestrzeń czasową, jak i fizyczną.

Ludzki umysł jest z założenia bardzo chłonny i żądny wiedzy (inną sprawą jest ewentualna bezczynność jego właściciela). Jednak prawie wszyscy kochamy nowe, niezwykłe historie, wspaniałe krajobrazy, imponujące budynki, piękną muzykę oraz narzędzia, które ułatwiają nam codzienne funkcjonowanie. A to, że je mamy, to „tylko i aż” efekt tego, że ktoś odkrył przestrzeń do wdrożenia danej innowacji.

Jak ją rozwijać w tym aspekcie?

Pobudź wyobraźnię poprzez stymulację swoich zmysłów. Na przykład odwiedź jakieś nowe miejsce. Jeżeli nie możesz sobie pozwolić na dalekie podróże, możesz zrobić nawet spacer w swoim miejscu zamieszkania. Zastanów się, czy nie ma ono części, których wciąż nie znasz. Przyglądaj się wszystkiemu dookoła. Spokojnie obserwuj. Spójrz na otoczenie oczami dziecka. Skup się na kolorach, strukturach, kształtach, zapachach. Pomyśl, czy podoba Ci się to, co widzisz. Czy jest tam coś, co chcesz zmienić?

PRZEBOJOWOŚĆ, ŚMIAŁOŚĆ, EKSPRESJA

Mark Twain powiedział kiedyś, że człowiek z nowymi pomysłami jest wariatem, dopóki nie odniesie sukcesu. Siedzenie „w ukryciu” i nieodróżnianie się od innych to postawa, która powinna zagwarantować nam spokój i względne bezpieczeństwo w życiu. Jeśli jednak chce się mieć realny wpływ na świat, prędzej czy później, będzie trzeba wyjść poza strefę komfortu. 

Tworzenie czegoś nowego – a przez to sprzeciwianie się niejako aktualnemu stanowi rzeczy – zawsze wymaga odwagi. Ludzie niechętnie podchodzą do niesprawdzonych, rewolucyjnych pomysłów. Potrzeba odwagi, aby zaproponować nowe rozwiązanie, a następnie stawić czoła cudzej nieufności i, towarzyszącej jej zwykle, fali krytyki.

Jak ją rozwijać w tym aspekcie?

W przypadku problemów ze śmiałością, dobrze jest jak najwięcej czasu spędzać z dziećmi. A jeżeli nie masz ku temu okazji, to warto chociażby spróbować je dokładnie poobserwować. Dzieci z reguły są spontaniczne i nieskrępowane. Wielu z nas wprawia w zdumienie ich szczerość i autentyczność. Przyjrzyj się im i zobacz, czy nie możesz się czegoś od nich nauczyć. Zdziwisz się, w jak wielu sprawach Cię mimowolnie wyszkolą!

FANTAZJA, ORYGINALNOŚĆ, BYSTROŚĆ, GENIUSZ, INTELIGENCJA

Można się upierać przy możliwości czekania na „natchnienie od muz” (tutaj nie ma żadnej gwarancji) albo samemu puścić wodze fantazji i zacząć tworzyć. Choćby od najmniejszych, niepozornych rzeczy! Tak naprawdę nowe zawsze nosi w sobie ślady czegoś, co było wcześniej. Na przykład, jeśli mowa o kulturze albo literaturze – nieuchronne jest to, że dawne kreacje wpływają na nowe.

Jak ją rozwijać w tym aspekcie?

Jeżeli stworzenie czegoś „z głowy” jest dla Ciebie zbyt trudne, to poszukaj inspiracji. Poszperaj w internecie albo książkach i przyjrzyj się obrazom. Poczytaj różne rodzaje książek. Obejrzyj jakiś niszowy film. Cokolwiek, co będzie w zgodzie z Twoimi zainteresowaniami (a może i właśnie wręcz przeciwnie) – po to, aby dać Ci impuls do urzeczywistnienia Twojej własnej wizji.

POMYSŁOWOŚĆ, ZARADNOŚĆ, INNOWACYJNOŚĆ, SKUTECZNOŚĆ

Kreatywność to także zdolność dostrzegania luk w aktualnie panującym „systemie” oraz zaangażowanie w ich wypełnianie. Osoba kreatywna potrafi zidentyfikować obszar, który wymaga wdrożenia nowych działań bądź usprawnienia obecnych. Tam, gdzie większość zatrzymuje się na narzekaniu, ona stara się zrozumieć, na czym polega błąd. Po wyłapaniu słabych stron bądź defektów, dąży do ich eliminacji.

Jak ją rozwijać w tym aspekcie?

Jak zwykle – warto zacząć od małych spraw. Może następnym razem, gdy wadliwe funkcjonowanie czegoś Cię zdenerwuje, zamiast wpadać w złość, zrób jeden krok dalej i zastanów się, co można zrobić, aby naprawić sytuację. Zwłaszcza jeśli jest to problem nawracający, który regularnie Cię frustruje. Jeśli nic nie przyjdzie Ci do głowy, spróbuj zasięgnąć opinii innych. Zróbcie burzę mózgów. W końcu mówią, że „co dwie głowy, to nie jedna”, a co dopiero jeśli jest ich więcej! Niezależnie od czasu, jaki zajmie usunięcie kłopotu – satysfakcja gwarantowana!  

Odśwież spojrzenie

Kreatywność jest procesem kilkuetapowym. W związku z tym może, a nawet powinna, być ćwiczona na wiele różnych sposobów. Ilość metod jest też tak duża, że nie sposób znaleźć sensowną wymówkę, aby tego nie robić. Tak naprawdę czasem wszystko, czego nam potrzeba, to odświeżenie spojrzenia. Musimy pozwolić sobie na refleksję nad otaczającą nas rzeczywistością. Odkryć w sobie na nowo dziecięcą ciekawość oraz ten charakterystyczny dla nich zachwyt nad życiem i światem. Podjęcie takiej próby nic nie kosztuje, a efekty mogą być nieziemskie. To jak – spróbujesz? A jeśli chcesz zgłębić temat, koniecznie zajrzyj do wpisu: „Jak rozwijać kreatywność w domu? – sprawdzone sposoby”.