Psycholog – kim jest, jak działa i w czym pomaga? 

Myśli, wspomnienia, marzenia, sny – to zjawiska, których nie jesteśmy w stanie zobaczyć fizycznie. Co prawda, możemy zauważyć fizyczne objawy niektórych problemów zachodzących w naszej psychice (np. blaszki amyloidowe, które występują na skórze przy chorobie Alzheimera). Jednak większość teorii opiera się tylko i wyłącznie na obserwacji zachowania konkretnej osoby. Najlepiej jest to w stanie ocenić praktykujący psycholog, który na regularnych wizytach spotyka się ze swoim pacjentem, rozmawia z nim o jego obawach, trudnościach życiowych, aby przeprowadzić dokładną ocenę stanu zdrowia psychicznego i zalecić leczenie np. poprzez psychoterapię. Czytaj dalej, aby dowiedzieć się, kto to jest psycholog, jak pracuje i w czym może pomóc.

Kto to jest psycholog?  

Psychologia istnieje od około tysięcy lat. Pojęcie to było znane już w starożytnej Grecji, Egipcie, Chinach oraz Indiach. W 387 r. p.n.e. Platon zasugerował, że w mózgu zachodzą procesy umysłowe. A Kartezjusz jako pierwszy połączył umysł ze świadomością i samoświadomością oraz oddzielił pojęcie „umysł” od mózgu. Za początek współczesnej psychologii jest zaś uważane otwarcie przez Wilhelma Wundta pierwszego laboratorium psychologii eksperymentalnej w 1879 roku w Lipsku. Badano tam działanie zmysłów oraz procesów poznawczych. 

Obecnie zawód psychologa specjalizuje się w badaniu zachowań i procesów psychicznych. Obejmuje to zarówno procesy emocjonalne, jak i poznawcze, czyli to, w jaki sposób ludzie nawiązują kontakt ze swoim otoczeniem oraz nieznajomymi.

Co robi psycholog?  

Psycholog, który nie jest psychoterapeutą, nie może prowadzić psychoterapii. Psycholog zazwyczaj udziela doraźnego wsparcia, robi testy (diagnozuje) i wydaje opinie. Ich głównym celem jest trafna ocena i próba zrozumienia myśli oraz emocji, które kierują pacjentem. Pomagają również radzić sobie ze stresującymi sytuacjami, zwalczać uzależnienia lub poradzić sobie z chorobami. Ludzie szukają zwykle pomocy u psychologa po traumatycznych przeżyciach, np. śmierci bliskiej osoby. 

Psycholog może specjalizować się w pracy w różnych placówkach, np. szkołach, zakładach karnych, domach dziecka, ośrodkach zdrowia, szpitalach środowiskowych czy domach opieki. Zazwyczaj w tych obszarach specjalizacji prowadzą również badania naukowe. Istnieją także psycholodzy, którzy zajmują się tylko i wyłącznie pracą nad badaniami, nie przyjmując pacjentów. 

Rodzaje specjalizacji psychologicznych  

Z powodu panującej w ostatnich latach pandemii, psychologia bardzo rozwinęła się, a zapotrzebowanie na usługi psychologa znacznie wzrosło. Ludzie zdają sobie coraz większą sprawę, że zdrowie psychiczne jest równie ważne, jak zdrowie fizyczne. Poniżej przedstawiamy omówienie pięciu dziedzin, w których pracują psychologowie: 

Psycholog kliniczny 

Psycholog kliniczny należy do pracowników służby zdrowia. Zajmuje się diagnozowaniem zaburzeń psychicznych oraz emocjonalnych. Psychologia kliniczna wykorzystuje współczesną naukę do zrozumienia problemów pacjenta, zatrzymania i leczenia urazów psychicznych, a także do wypromowania rozwoju i zdrowia psychicznego.

Praca psychologa klinicznego w głównej mierze opiera się na obserwacji, rozmowie, udzielaniu wsparcia i diagnozowaniu, poprzez wykorzystywanie dostępnych testów i kwestionariuszy. Jeśli zajdzie taka potrzeba, psycholog kliniczny może skierować pacjenta do specjalistów – psychoterapeuty lub psychiatry. Jeśli psycholog ma uprawienia psychoterapeutyczne, może również samodzielnie prowadzić terapię pacjenta.

Psycholog poradnictwa 

Psycholog poradnictwa wykonuje podobną pracę do psychologa klinicznego. Skupia się na wsparciu pacjentów zmagającymi się z problemami w domu i konfliktami rodzinnymi. Psycholog w tym przypadku rozmawia z pacjentem, aby poznać jego mocne strony oraz ograniczenia, które nim kierują.  

Psycholog sądowy 

Praca psychologa sądowego znacznie różni się od wcześniej wspomnianych psychologów klinicznych czy poradnictwa. Jego zadaniem jest pomoc sędziom i prawnikom w zrozumieniu psychiki oskarżonego oraz ustalenie motywacji popełnionego przestępstwa. Zdarzają się sprawy sądowe, gdzie zeznania psychologa sądowego są kluczowe do skazania winnego. 

Psycholog szkolny 

Obowiązkiem psychologa szkolnego jest wsparcie rozwoju psychicznego uczniów, dbanie o ich bezpieczeństwo i monitorowanie zachowań, mogących przekształcić się w problemy na tle psychicznym (np. zastraszanie, niska samoocena, słabe wyniki w nauce). Psycholog szkolny może odesłać uczniów do psychologa klinicznego lub poradniczego w przypadku, gdy będą potrzebować dodatkowej pomocy lub interwencji terapeutycznej.  

Psycholog firmowy 

Taki psycholog firmowy bada zachowanie pracowników i – na podstawie wyników badań – wskazuje, co mogłoby poprawić ich wydajność pracy. Pomaga również w zmianie polityki firmy oraz we wdrożeniu programów mentorskich dla pracowników, aby zwiększyć ich morale. Psycholog, współpracując z działem HR, może również brać udział w rozmowach kwalifikacyjnych, aby pomóc zatrudnić jak najlepszych kandydatów.   

Psycholog a psychiatra? 

Czym różni się zawód psychologa od zawodu psychiatry? Jedną z największych i najbardziej zauważalnych różnic jest to, że psycholog nie jest lekarzem. Nie ma wykształcenia medycznego, dlatego nie może przepisać lekarstw swoim pacjentom. Praktykujący psycholog musi posiadać wykształcenie magistra psychologii.

Psychiatra, podobnie jak psycholog, zajmuje się badaniem, diagnozowaniem i leczeniem problemów emocjonalno-psychicznych. Jednak psychiatra to lekarz medycyny. Podstawą osiągnięcia zawodu jest ukończenie studiów medycznych. Studia te trwają 6 lat i kończą się egzaminem państwowym, po którym otrzymuje się uprawnienia do rozpoczęcia specjalizacji z zakresu psychiatrii. 

Kiedy psycholog, a kiedy psychiatra? 

Kiedy należy udać się do psychologa? 

• Gdy odczuwasz długotrwały smutek lub poczucie lęku, przewlekły stres. 
• Nie radzisz sobie z wybuchami złości. 
• Nie posiadasz satysfakcji z relacji rodzinnych. 
• Cierpisz na bezsenność. 
• Nie masz sił i chęci do wykonywania codziennych obowiązków. 
• Zmagasz się z trudną sytuacją życiową, np. rozwód, śmierć bliskiej osoby, wypadek. 
• Nie masz apetytu. 
• Gdy pojawią się poważne problemy zdrowotne. 
• Masz problemy wychowawcze. 

A kiedy należy udać się do psychiatry? 

• Gdy masz myśli samobójcze. 
• Zmagasz się ze stanami lękowymi. 
• Kiedy boisz się wyjść z domu. 
• Gdy stres powoduje bezsenność. 
• Jeśli słyszysz głosy w głowie, stajesz się podejrzliwy w stosunku do ludzi. 
• Gdy masz myśli prześladowcze. 
• W momencie utraty pamięci. 
• Gdy przeżyłeś(-łaś) bardzo traumatyczną sytuację. 

Psycholog a psychoterapeuta

Pomimo tego, że psychologia i psychoterapia zajmują się rozwojem psychicznym człowieka, to te dwie dziedziny nauki różnią się od siebie. Niestety, często zdarza się, że te terminy są stosowane zamiennie. To duży błąd. Warto wiedzieć, czym zajmuje się zarówno psychologia, jak i psychoterapia, zanim zaczniemy szukać specjalistycznej pomocy.

Zadaniem psychologa jest przede wszystkim szczegółowa rozmowa z pacjentem i przeprowadzenie testów psychologicznych. Psycholog może też wydać odpowiednie orzeczenia i zaświadczenia na temat stanu zdrowia pacjenta. Psychoterapia zaś polega na opracowaniu konkretnego planu leczenia. Aby zostać psychoterapeutą, należy po uzyskaniu dyplomu studiów licencjackich, inżynierskich lub magisterskich (z dowolnego kierunku), ukończyć dodatkowo 4-letnią szkołę psychoterapii, w dowolnie wybranym nurcie.

Jak pomaga psycholog? 

Niestety, wiele osób nadal uważa, że nie ma sensu inwestować swoich pieniędzy i czasu na wizyty u psychologa, skoro można porozmawiać z kimś bliskim. O ile wsparcie bliskich i rozmowa z nimi są bardzo ważne dla naszego zdrowia psychicznego, to mimo wszystko nie posiadają oni wiedzy i umiejętności, które pomogą skutecznie rozwiązać dany problem. 

Rozmowa z psychologiem jest przede wszystkim nastawiona na diagnozę i na to, aby pacjent rozpoznał źródła swoich postaw, problemów oraz nabył umiejętności ich rozwiązywania. Wizyty u psychologa na początku mogą przypominać rozmowy ze znajomymi, jednak z czasem – dzięki pogłębionej rozmowie – psycholog poznaje pacjenta i jego problemy bliżej. Na tej podstawie opracowuje plan i dobiera odpowiednią metodę leczenia lub kieruje pacjenta do psychoterapeuty czy psychiatry. 

Jaki powinien być psycholog? 

Zapytani o to, jaki powinien być i co robi psycholog, większość z nas odpowiedziałaby, że psycholog powinien słuchać, doradzać i zadawać pytania. To prawda, jednak to nie wszystko. Zawód psychologa wymaga od człowieka zebrania ogromnej wiedzy dotyczącej: 

• zachowań ludzkich i procesów psychologicznych; 
• funkcjonowania ludzkiej pamięci; 
• sposobów uczenia się i zapamiętywania; 
• procesów myślowych; 
• sposobów radzenia sobie z silnym stresem; 
• zasad nawiązywania interakcji społecznych. 

Ile kosztuje psycholog? 

Najczęściej za pierwszą wizytę u psychologa należy zapłacić od 130 zł do 250 zł. Kolejne, regularne wizyty kosztują średnio od 100 do 200 zł. Na cenę wpływa również popularność, doświadczenie i wykształcenie danego psychologa. W przypadku znanych psychologów, cena może osiągnąć nawet 300 zł za wizytę i więcej. 

Psycholog za darmo online  

Ze swoim problemem możesz skierować się do darmowego psychologa online. Wiele fundacji i stowarzyszeń oferuje pomoc przez Internet. Istnieją także telefony zaufania i fora internetowe. Korzystając z forum, musisz mieć na uwadze, że przekazywane tam informacje mogą być nieprawdziwe, dlatego wcześniej upewnij się, czy dana strona posiada administratora kontrolującego rozmowy. Nie bój się zadbać o siebie, jeśli potrzebujesz wsparcia.